met de leden
voor de leden
in adviesorganen
2024 was een druk verkiezingsjaar, met federale, Vlaamse, Europese en lokale verkiezingen. Zorgnet-Icuro publiceerde memoranda, interviewde partijkopstukken over hun visie op zorg, analyseerde partijprogramma’s en nodigde kieskandidaten uit om in debat te gaan over de uitdagingen in de zorg. We benadrukten voor de politici de urgentie van systeemveranderingen in de zorg, willen we onze gezondheidszorg toegankelijk en betaalbaar houden. We werkten naast de visietekst ook een hele reeks technische fiches uit over concrete dossiers die ter beschikking werden gesteld van de regeringsonderhandelaars.
Bekijk hier de korte interviews met partijstandpunten over de zorg.
Het verpleegkundig beroep evolueert voortdurend, met nieuwe competentie- en functieniveaus. Zorgnet-Icuro verrichtte heel wat werk in diverse werkgroepen en commissies om deze hervorming, die inzet op differentiatie en taakdelegatie binnen duidelijke juridische kaders, mee vorm te geven. We brachten alles samen in een uitgebreide publicatie en webinars om de vijf opleidingsniveaus, van zorgkundige tot verpleegkundig specialist, te doorgronden. In de hervorming staan modernisering van opleidingseisen, verduidelijking van bevoegdheden, en samenwerking binnen gestructureerde teams centraal. Deze hervormingen zijn essentieel om het beroep aan te passen aan de huidige en toekomstige noden in de gezondheidszorg.
Ziekenhuizen staan voor de uitdaging om meer gezondheid, efficiëntie, zorgkwaliteit en personeelsondersteuning te realiseren met de beschikbare middelen, volgens de principes van de quintuple aim. In een landschap dat continu evolueert en waar daghospitalisatie groeit, is samenwerking cruciaal. Tijdens een tweedaagse reflecteerden de Vlaamse ziekenhuisdirecties en hoofdartsen op dit thema en formuleerden hun visie op de hertekening van het ziekenhuislandschap. Door efficiënt samen te werken, zowel horizontaal tussen ziekenhuizen als verticaal met andere sectoren, kunnen we de juiste zorg op de juiste plaats garanderen. Deze hervormingen zijn essentieel om zorg toegankelijk en toekomstbestendig te houden.
In 2024 kreeg de wet patiëntenrechten een update. Drie assen staan hierbij centraal: patiëntenrechten in het belang van de patiënt, samen met de patiënt en door de patiënt. Zorgnet-Icuro verschaft heldere toelichting bij de hervormingen, via een handig overzicht van de nieuwe bepalingen in een publicatie. In een webinar gingen we samen met prof. dr. Tom Goffin, voorzitter van de Federale Commissie Rechten van de Patiënt, in op de gevolgen voor de zorgpraktijk. Op een razend interessante studiedag én in een uitgebreid dossier in Zorgwijzer, verdiepten we ons verder. We zetten ons samen in om zorg toegankelijker te maken voor iedereen.
zorgwijzer
Samen met de Koning Boudewijnstichting stelde Zorgnet-Icuro een inspirerende gids samen die woonzorgcentra praktisch kan helpen bij een mensgerichte zorgcultuur. Want in woonzorgcentra moeten ouderen niet alleen rekenen op hoogwaardige zorg, maar ook op een thuis. Waar zij hun eigen leven vormgeven, en waar medewerkers bijdragen aan een warme gemeenschap. Het is een gids voor een nieuwe benadering: aan de hand van verschillende participatiemodellen en concrete voorbeelden ontdek je hoe je samen vorm kan geven aan een woonzorgcentrum waar het goed leven en werken is. De gids werd samen met KBS alvast feestelijk gelanceerd en enthousiast verwelkomd door de hele sector. Want samen is evident!
Met de inwerkingtreding van de NIS2-wet op 18 oktober 2024 staan zorgvoorzieningen voor grote uitdagingen op het vlak van cyberbeveiliging. Zorgnet-Icuro speelt een centrale rol in dit dossier door leden te informeren, lobbywerk te verrichten bij de overheid en te pleiten voor duidelijkere wetgeving en haalbare normen. Zo dringen we aan op een collectieve risico-inschatting en proportionele eisen voor verschillende typen voorzieningen. Om leden verder te ondersteunen, organiseert Zorgnet-Icuro op 3 april 2025 een studiedag over NIS2, waar praktische tools en inzichten worden gedeeld. Dit evenement biedt een unieke kans om voorbereid te zijn op de toekomst.
De geestelijke gezondheidszorg moet worden gestuurd door data, niet door mythes en buikgevoel. Zorgnet-Icuro financiert daarom een driejarige leerstoel Public Mental Health Monitor aan de KU Leuven, met medewerking van UGent, UAntwerpen en VUB. De monitor is een cruciaal instrument om de prevalentie van psychische stoornissen en het zorggebruik in Vlaanderen op te volgen. De eerste resultaten van de monitor werden begin februari 2024 voorgesteld. De cijfers tonen onder meer dat één op de vijf volwassenen in Vlaanderen aan de criteria van een psychische stoornis voldoet. Investeren in preventie, vroegdetectie en geïntegreerde zorgmodellen is essentieel. Dat expliciteert ook Ronny Bruffaerts, promotor van de leerstoel, in een Expert Talk.
Na intensieve onderhandelingen bereikten de sociale partners in september een akkoord over de invoering van fietslease in de zorgsector. Zorgnet-Icuro ijverde al een vijftal jaar hiervoor. Werknemers kunnen hun eindejaarspremie volledig of gedeeltelijk omzetten voor fietsleasing, binnen duidelijke voorwaarden die in een collectieve arbeidsovereenkomst zijn vastgelegd. Deze cao voorziet een fietslease policy met afspraken over gebruik, onderhoud, verzekeringen en contractbeëindiging. Daarnaast is er een protocol van engagement, waarin de sociale partners zich verbinden om in de toekomst andere prioriteiten te bespreken, zoals woon-werkverkeer en onregelmatige vergoedingen.
Publicaties
Ongeveer tien jaar gelden stelde de federale regering een hervorming van het ziekenhuislandschap voor, gebaseerd op patiëntgerichte zorg en samenwerking tussen ziekenhuizen. Dat resulteerde in verplichte locoregionale netwerken. Tien jaar later was het tijd voor een grondige, wetenschappelijke evaluatie: in hoeverre worden de ziekenhuisnetwerken gezien als een geslaagde samenwerkingsformule en waarom (niet)? Zorgnet-Icuro financierde een meerjarig onderzoek aan de Universiteit van Gent rond de governance van ziekenhuissamenwerking met focus op de locoregionale klinische ziekenhuisnetwerken in Vlaanderen. Hieruit blijkt de uitvoering van de wet een gemengd succes, met enkele positieve effecten, maar ook structurele en operationele beperkingen. Het rapport biedt conclusies en aandachtspunten voor overheden en ziekenhuizen, gericht op duurzame samenwerking binnen en buiten de ziekenhuisnetwerken.
Wat kost een verblijf of een consultatie in het ziekenhuis? Patiënten verliezen makkelijk hun weg in het kluwen van de ziekenhuisfinanciering, maar ook voor zorgprofessionals is dat helemaal niet evident. Als we de zorg toegankelijk willen houden voor iedereen, is het belangrijk heldere info te kunnen geven aan patiënten over de kostprijs in het ziekenhuis. Zorgnet-Icuro boog zich hierover samen met een diverse werkgroep vanuit verschillende invalshoeken en diensten in het ziekenhuis die hierbij betrokken zijn. De publicatie bundelt informatie over wat wettelijk vereist is en geeft goede praktijken als inspiratie voor het uitstippelen van het intern beleid in het ziekenhuis.
De administratieve druk in de zorg blijft stijgen en legt een zware last op de schouders van zorgprofessionals, waardoor essentiële patiëntenzorg in het gedrang komt. Een werkgroep van Zorgnet-Icuro werkte meerdere aanbevelingen uit en schreef die neer in een geactualiseerde versie van een charter uit 2010. Hierin pleit Zorgnet-Icuro voor een betere balans: vereenvoudig registraties en focus op kwaliteit. We zijn ons bewust van de hoge kosten en ethische impact van overregistratie. Nieuwe technologieën, shared information, en een Registratieraad kunnen helpen om registraties te stroomlijnen en administratieve last te verlichten. Samen met de overheid willen we structurele veranderingen realiseren voor meer zorg en minder rompslomp.
Begin 2024 schreef Zorgnet-Icuro mee aan een interfederaal masterplan forensische geestelijke gezondheidszorg. Samen met actoren van justitie, zorg, welzijn, patiënten- en familievertegenwoordigers is er werk gemaakt van een masterplan met strategische doelstellingen, overzicht van zorgnoden, -aanbod en -processen en kritische randvoorwaarden.
Zorgnet-Icuro zorgde voor de inhoudelijke expertise en hield de pen vast bij het schrijven van een fiche over de behandelcapaciteit. Hierin wordt een strategie voorgesteld om ten eerste een plan op te stellen met een allesomvattende forensische zorgprogrammatie en ten tweede een voorstel tot capaciteitsuitbreidingen op korte termijn te formuleren. De nieuwe Vlaamse Regering sprak het engagement uit om het masterplan door te voeren.
PUBLICATIES
Geen one-size-fits-all solution, wel een samenspel van diverse maatregelen
Agressie tegen zorgverleners is een toenemend en onaanvaardbaar probleem dat de kwaliteit van zorg en het welzijn van medewerkers onder druk zet. Van verbale beledigingen tot fysieke aanvallen, het spectrum is breed en raakt alle zorgsectoren. Een werkgroep van Zorgnet-Icuro formuleerde een reeks aanbevelingen in een publicatie. We pleiten voor een integrale aanpak met onmiddellijke maatregelen en langetermijnstrategieën. Cruciaal is een brede sensibiliseringscampagne en betere samenwerking tussen zorgsector, politie en justitie. Daarnaast vragen we structurele financiering voor bewakingsagenten en een herziening van juridische maatregelen, zoals snelrecht en aangepaste strafmaten. Opleiding en nazorg moeten versterkt worden, en innovatieve infrastructuur kan bijdragen aan een veiligere werkomgeving.
Het Vlaamse revalidatielandschap is divers en complex, met zorgaanbieders voor uiteenlopende doelgroepen en met variaties in intensiteit. Verschillende regelgeving en financiering, verspreid over meerdere bevoegdheidsniveaus, zorgen voor een versnipperd systeem. De revalidatieziekenhuizen in het bijzonder hebben nood aan een duidelijk toekomstperspectief. Zij willen actief meewerken aan een gestroomlijnd, globaal beleid. Daarom stelde Zorgnet-Icuro in nauwe samenwerking met de sector een conceptnota op. Hiermee willen we richting geven aan een coherent revalidatiebeleid en reiken we de overheid de hand om dit samen met de sector aan te pakken.
In de schoot van de federale raad voor ziekenhuisvoorzieningen werkte Zorgnet-Icuro mee aan een advies over ‘erkenning in cascade’. We hebben het dan over het wegwerken van drempels rond erkenning die samenwerking tussen ziekenhuizen in de weg staan. Zorgnet-Icuro zette die adviezen om in concrete voorstellen om de regelgeving aan te passen. Die voorstellen werden ter goedkeuring voorgelegd aan de andere leden van de Raad. Ook een grondige hervorming van het ziekenhuislandschap maakte deel uit van de eerste gedachten wisselingen. Deze werkzaamheden zullen verder lopen in 2025.
Onze samenleving is voortdurend in verandering. Dat geldt meer dan ooit voor de zorg. De demografie verandert, de wetenschappelijke mogelijkheden evolueren, de arbeidsmarkt ziet er heel anders uit dan enkele decennia geleden, het verwachtingspatroon van de burgers stelt andere eisen… Zorgorganisaties moeten zich daarop aanpassen. Meer samenwerking tussen zorgorganisaties is in het licht van die maatschappelijke uitdagingen actueler dan ooit. We bundelen in deze publicatie de juridisch-technische instrumenten om samenwerking concreet vorm te geven.
De nieuwe richtlijnen rond dagprijzen in woonzorgvoorzieningen zijn het resultaat van intensieve onderhandelingen tussen het Departement Zorg, het kabinet, het permanent overlegorgaan, de Vlaamse Ouderenraad en de koepels residentiële ouderenzorg (waaronder Zorgnet-Icuro). Het akkoord is een zorgvuldige balans tussen betaalbaarheid voor de bewoners en de financiële leefbaarheid van de voorzieningen. Een belangrijke vernieuwing is de koppeling van de indexering van dagprijzen aan de pensioenindex. Dit stelt woonzorgcentra in staat hun prijzen te verhogen in lijn met de aanpassing van de pensioenen. Bij geplande infrastructuurwerken moeten bewoners al bij opname geïnformeerd worden over toekomstige prijsverhogingen.
Kwaliteitsvolle zorg en ondersteuning geven is de kernopdracht van zorgorganisaties. Eind 2023 opende Zorgnet-Icuro met “Anders kijken, meer zien” een constructief debat over toezicht en handhaving, en de manier waarop het verloopt. We stelden een nieuw model voor dat aansluit bij de veranderende kijk op kwaliteit en de rol die de verschillende stakeholders – zorggebruikers, zorgorganisaties, medewerkers én overheid – hierbij spelen. Die oproep, met één centraal uitgangspunt en elf leidende principes, vormt nu de basis om in cocreatie met alle belanghebbenden het toezicht- en handhavingsmodel van de toekomst vorm te geven. De dialoog met Zorginspectie is alvast opgestart. De overheid heeft onze boodschappen opgepikt en neemt die stelselmatig op in besprekingen en de verdere uitwerking van het toezichtmodel.
Blended ondersteunen? Dat is face-to-face en online combineren in de dagelijkse praktijk als ggz professional. Zorgnet-Icuro zette met een actieplan twee jaar in op blended helpen in de CGG. Een lerend netwerk, inspiratie- en beleidsdagen, coaching en intervisie, een impactmeting en belevingsonderzoek bij cliënten: alle lessons learned werden samengebracht op de studiedag “Zorg in transitie” op 18 april 2024. De CGG zijn alvast enthousiast. Ze integreren online opties in hun zorg op maat en staan daarbij stil bij de digitale inclusie van zowel zorgvragers als zorggevers. Ook dit past in een cultuurverandering, waarbij de regie meer in handen van de zorgvrager komt.
Door de krapte op de arbeidsmarkt zijn commerciële bedrijven steeds creatiever en richten ze zich op alternatieve dienstverleningsvormen. Met de hulp van verschillende leden uit de ziekenhuizen en de woonzorgsector ontwierp Zorgnet-Icuro modelovereenkomsten voor uitzendarbeid en zelfstandige zorgverleners. Naast de belangrijkste essentiële elementen, bevatten zij ook gedeelde standpunten, en vormen zo een sterke basis voor onderhandelingen in positieve zin. Aan zorgorganisaties die uitzendkrachten en zelfstandige zorgverleners tewerkstellen, boden we ook de mogelijkheid om hun tarieven te benchmarken. Deze anonieme vergelijking van actuele tarieven biedt belangrijke inzichten in de bredere zorgarbeidsmarkt.
Hospicezorg biedt mensen in hun laatste levensfase een warme, nabije plek, waar zij in een huiselijke sfeer ondersteund worden door een interdisciplinair team en vrijwilligers. In Vlaanderen zijn er momenteel slechts vijf hospices zonder normen- en financieringskader. Zorgnet-Icuro pleit in de brochure “Leven toevoegen aan de dagen” voor structurele erkenning en financiering van hospicezorg, zodat deze zorgvorm toegankelijk wordt voor meer mensen. Hospices vullen een leemte op in de palliatieve zorg en kunnen onnodige ziekenhuisopnames voorkomen. Investeren in hospicezorg betekent zorg van hoge kwaliteit bieden, dicht bij huis en omringd door naasten, waarbij leven toevoegen aan de dagen centraal staat.
Als werkgeversfederatie is Zorgnet-Icuro bezig met tal van dossiers over Personeel & Organisatie. Het kunnen beschikken over betrouwbare data is cruciaal. Eerder verzamelden we cijfers vanuit verschillende bronnen, zoals sociale secretariaten, onderzoeksrapporten, en de overheid. Maar verschillen in definities bemoeilijken een eenduidige verwerking. Vanaf 2021 nodigt Zorgnet-Icuro de ziekenhuizen daarom uit voor een eigen bevraging rond personeelskengetallen: allerlei gegevens rond zorgfunctie, ziekteverzuim, arbeidsovereenkomst, arbeidsduur, instroom, uitdiensttreding, en veel meer. Zo kunnen we globale en betrouwbare analyses maken. Naast het sectorrapport die trends aantoont per jaar, zijn individuele analyses ter beschikking gesteld aan de deelnemende ziekenhuizen.
